Jaki VAT na usługi towarzyszące budownictwu mieszkaniowemu – Rzeczpospolita, 15 listopada 2007
Od nowego roku z 7 do 22 proc. wzrośnie stawka VAT m.in. na roboty budowlane związane z infrastrukturą towarzyszącą budownictwu mieszkaniowemu. Jak zawsze w takich sytuacjach rodzi się problem przejścia ze stawki preferencyjnej na podstawową
Jest to szczególnie istotne w wypadku usług, których świadczenie rozpocznie się przed 31 grudnia 2007 r. i będzie kontynuowane po tej dacie.
7 czy 22 procent
Zagadnienie to poruszył Adam Bartosiewicz w artykule „By nie płacić wyższego podatku, trzeba zmienić treść umowy”. Autor podkreślił, że nie ma przepisów przejściowych rozwiązujących ten problem. I dalej stwierdził: „O stawce VAT na roboty dotyczące infrastruktury towarzyszącej decydować będzie zatem moment powstania obowiązku podatkowego. Powstaje on dla usług budowlanych (...) z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30 dnia od dnia wykonania tych usług. Oznacza to, że w wypadku umów kończących się w przyszłym roku wszelkie płatności związane z realizacją kontraktu przyjęte przed 1 stycznia 2008 r. będą opodatkowane 7-proc. stawką VAT. Jeśli płatność nastąpi po 1 stycznia 2008 r. – właściwa będzie stawka 22 proc.”. Ten fragment wzbudza uzasadnione zastrzeżenia. Po pierwsze – pogląd autora, według którego o stawce VAT decyduje moment obowiązku podatkowego, jest nietrafny, po drugie – opisane skutki dotyczące opodatkowania stawką 22 proc. otrzymanych wszelkich płatności po 1 stycznia 2008 r. mogą wprowadzać czytelnika w błąd.
Roboty zakończone w 2007 r.
Załóżmy – za Adamem Bartosiewiczem – że dla robót budowlanych dotyczących infrastruktury towarzyszącej budownictwu mieszkaniowemu wykonanych w ciągu 2007 r. stawka podatku byłaby uzależniona od momentu powstania obowiązku podatkowego, a więc chwili, w której świadczący usługę otrzymałby całość lub część zapłaty, lub upływu 30 dni od wykonania usługi. Dla wspomnianych robót budowlanych oznaczałoby to wprowadzenie stawki 22 proc. de facto przed 1 stycznia 2008 r. Zostałyby nią objęte wszystkie wykonane w okresie do 2 grudnia 2007 r. roboty budowlane, zafakturowane po tej dacie i niezapłacone, dla nich bowiem obowiązek podatkowy powstałby nie później niż 30 dnia od ich wykonania, a więc już po 1 stycznia 2008 r. Stawka 22 proc. byłaby dla tych robót tym dotkliwsza, im większy zakres robót wykonanych przed 2 grudnia 2007 r. obejmowałaby wystawiona faktura. W istocie oznaczałoby to, że stawka 22 proc., obejmując usługi budowlane wykonywane w ciągu 2007 r., obowiązywałaby wstecz.
Z kolei podatnik, którego kontrahent zapłacił część faktury za roboty wykonane w 2007 r. w tym samym roku, a resztę w 2008 r., musiałby rozliczać od tej samej usługi różne stawki podatku. Podobnie byłoby, gdyby główny wykonawca przeprowadzonych robót budowlanych otrzymał zapłatę jeszcze w 2007 r., a wypłaciłby należność podwykonawcom w roku 2008. Za swoje usługi musieliby odprowadzić do urzędu skarbowego 22-proc. podatek.
O stawce decyduje moment wykonania
Oczywiście te przykłady są zupełnie hipotetyczne. Te same czynności wykonane przez podatnika w tym samym okresie nie mogą podlegać różnym stawkom podatkowym. Na dodatek uzależnionym od powstania obowiązku podatkowego, będącego zdarzeniem przyszłym, na które podatnik świadczący usługę nie zawsze ma wpływ (jak moment otrzymania zapłaty). Byłoby to ewidentne naruszenie zasady równego opodatkowania tej samej działalności wykonywanej w tym samym czasie oraz zasady niedziałania prawa wstecz.Podsumowując, wykonywane w okresie do 31 grudnia 2007 r. usługi budowlane dotyczące infrastruktury towarzyszącej budownictwu mieszkaniowemu podlegają 7-proc. stawce VAT.
Stawkę podatku stosuje się, biorąc pod uwagę moment świadczenia usługi czy też, szerzej ujmując, moment wykonania czynności podlegającej VAT, a nie moment powstania obowiązku podatkowego. Przepisy polskiej ustawy pozwalają na przesunięcie momentu powstania obowiązku podatkowego do rozliczeń następnych miesięcy. Tak się właśnie stanie z niektórymi usługami świadczonymi do końca grudnia 2007 r., których rozliczenie nastąpi w deklaracji składanej za styczeń 2008 r. (ewentualnie I kwartał 2008 r.). Jednak właściwą stawką podatku będzie ta, która obowiązywała w dniu świadczenia usługi wykonywanej do 31 grudnia 2007 r.
Roboty rozpoczęte, ale niezakończone
Kłopoty pojawią się dopiero wtedy, gdy wspomniane usługi zaczęto świadczyć jeszcze w 2007 r., a ich zakończenie i całkowite zafakturowanie nastąpi w trakcie 2008 r., bez podziału na poszczególne lata. I to zapewne o takich przypadkach otrzymania płatności opodatkowanej 22-proc. VAT pisze Adam Bartosiewicz. Wówczas moment zakończenia świadczenia może przesądzić o opodatkowaniu 22-proc. stawką podatku nawet tej części usługi, która faktycznie była świadczona jeszcze w 2007 r. Trzeba temu zapobiegać, np. sporządzając protokół odbioru robót budowlanych przeprowadzonych na koniec 2007 r. oraz zafakturowując usługi na 31 grudnia 2007 r., tak aby wyraźnie rozgraniczyć zakres robót przeprowadzonych „pod rządami” stawki 7 proc., od prowadzonych po 31 grudnia 2007 r.
Jak postąpić z zaliczkami
Odrębną kwestią jest natomiast pobranie przed 1 stycznia 2008 r. zaliczkowych płatności, na poczet robót wykonywanych po tej dacie w ramach kontraktu, którego zakończenie nastąpi w 2008 r. (lub później). Wówczas rzeczywiście kwestia właściwej stawki VAT będzie uzależniona od momentu powstania obowiązku podatkowego, a więc momentu otrzymania zapłaty zaliczkowej. Jest więc teoretycznie możliwe pobranie z góry, ale najpóźniej do 31grudnia 2007 r. należności ze skalkulowanym 7-proc. podatkiem, rozliczenie jego kwoty w deklaracji VAT-7 za grudzień i prowadzenie robót w roku 2008, które w zakresie opłaconym zaliczkowo nie zostaną objęte 22-proc. stawką podatku.
Co na to dyrektywa
Na koniec warto przypomnieć, że kwestię właściwego zastosowania stawki VAT reguluje dyrektywa unijna. Zgodnie z jej zapisami „do transakcji opodatkowanych stosuje się stawkę obowiązującą w momencie zaistnienia zdarzenia podlegającego opodatkowaniu” – i jest to zasada podstawowa. Natomiast odstępstwem od niej jest zapis mówiący, że o ile prawo kraju UE nie stanowi inaczej, w przypadku gdy przed dostawą towarów lub świadczeniem usług pobrano przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, stosuje się stawkę obowiązującą w chwili powstania obowiązku podatkowego